28 Οκτ 2017

Trans λιπαρά οξέα

Trans λιπαρά είναι η κοινή ονομασία για τα ακόρεστα λίπη, το ''λιπαρά οξέα, trans-ισομερή". Τα trans λιπαρά μπορεί να είναι μονοακόρεστα ή πολυακόρεστα, αλλά ποτέ κορεσμένα.
Τα ακόρεστα λιπαρά είναι ένα μόριο λίπους που περιέχει έναν ή περισσότερους διπλούς δεσμούς ανάμεσα στα άτομα άνθρακα. ''Cis'' και ''trans'' είναι όροι που αναφέρονται στη διάταξη των αλυσίδων των ατόμων άνθρακα, που ενώνονται με τα άτομα άνθρακα τού διπλού δεσμού.
Η ιστορία τους
Το 1890 αναπτύσσεται η τεχνολογία της υδρογόνωσης από τον Paul Sabatier. Το 1902 ο Wilhelm Norman ανακαλύπτει πως τα υγρά έλαια μπορούν να μετατραπούν σε στερεά με τη μέθοδο της υδρογόνωσης. Άτομα υδρογόνου προστίθενται στα ακόρεστα λιπαρά μετατρέποντάς τα σε trans λιπαρά. Το 1911 κυκλοφόρησαν τα πρώτα προϊόντα όπου φυτικά έλαια μετατρέπονται από υγρή μορφή σε στερεή. Τα προϊόντα αυτά είναι στερεά σε θερμοκρασία περιβάλλοντος, αλλά λιώνουν κατά το ψήσιμο. Η υψηλή θερμοκρασία τήξης και η διάρκεια ζωής που δίνουν στα προϊόντα τα κάνει ιδιαίτερα χρήσιμα και προτιμώνται κυρίως από τη βιομηχανία τροφίμων.
Πού βρίσκονται τα trans λιπαρά
Οι κύριες πηγές των trans λιπαρών είναι :
Τα προϊόντα θηλαστικών ζώων (π.χ. μοσχάρι, πρόβατο) τα οποία περιέχουν λιπαρά, όπως το γάλα και το κρέας.
Τα προϊόντα βιομηχανικής υδρογόνωσης για την παραγωγή λιπαρών κατάλληλα για αρτοσκευάσματα και φυτικά λιπαρά επάλειψης. Η μερική υδρογόνωση αυξάνει τη διάρκεια ζωής του προϊόντος και μειώνει τις απαιτήσεις ψύξης για τη διατήρησή του.
Κατά το τηγάνισμα ελαίων σε υψηλές θερμοκρασίες, η επαναλαμβανομένη χρήση του ίδιου λαδιού οδηγεί στη μεγάλη συγκέντρωση trans λιπαρών.
Επιπτώσεις στην υγεία
Ο κύριος κίνδυνος υγείας που έχει αναγνωριστεί από την κατανάλωση trans λιπαρών είναι ο αυξημένος κίνδυνος καρδιαγγειακών παθήσεων. Σε μια περίληψη που δημοσιεύτηκε στο New England Journal of Medicine, αποδεικνύεται πως η κατανάλωση trans λιπαρών ακόμη και σε πολύ μικρές ποσότητες (1-3% της ημερήσιας κατανάλωσης ενέργειας) επηρεάζει όσο κανένα άλλο μακροθρεπτικό συστατικό τον κίνδυνο ανάπτυξης καρδιαγγειακών παθήσεων. Η ισχυρότερη απόδειξη προέρχεται από τη Μελέτη των Νοσηλευτριών (Nurse's Health Study) όπου για κάθε 2% αύξηση των θερμίδων από trans λιπαρά, διπλασιαζόταν ο κίνδυνος καρδιαγγειακών παθήσεων.
Επιπλέον, υπάρχουν στοιχεία πως τα trans λιπαρά αυξάνουν την LDL («κακή χοληστερίνη»), ενώ ταυτόχρονα μειώνουν την HDL («καλή χοληστερίνη»).
Πώς να αποφεύγονται τα trans λιπαρά
Για να αποφύγετε την κατανάλωση trans λιπαρών, μπορείτε :
Να αφαιρείτε το εμφανές λίπος από τα κόκκινα κρέατα.
Να καταναλώνετε γαλακτοκομικά χαμηλά σε λιπαρά.
Να ελέγχετε τις ετικέτες των προϊόντων και να επιλέγετε αυτά που δεν περιέχουν trans λιπαρά.
Να ελέγχετε τα συστατικά των προϊόντων και να επιλέγετε αυτά που δεν περιέχουν υδρογονωμένα ή μερικώς υδρογονωμένα λιπαρά.
Να αποφεύγετε τα τηγανητά προϊόντα και τις υψηλές θερμοκρασίες τηγανίσματος.

Στην Ελλάδα κάποιες βιομηχανίες τροφίμων, στο πλαίσιο της εταιρικής ευθύνης και σεβόμενοι την προσπάθεια των καταναλωτών για υγιεινή διατροφή, έχουν αφαιρέσει τα trans λιπαρά από τα προϊόντα τους. Οι καταναλωτές πρέπει να ελέγχουν τον διατροφικό πίνακα για την ποσότητα των trans λιπαρών (σε περίπτωση που αναγράφονται διότι δεν είναι υποχρεωτικό) ή να ελέγχουν τη λίστα των συστατικών για την ύπαρξη μερικώς υδρογονωμένων λιπαρών, τα οποία υποδηλώνουν ότι το προϊόν περιέχει trans λιπαρά.

24 Οκτ 2017

Σχεδόν εξωγήινο μικρόβιο βρέθηκε να τρώει ραδιενέργεια

Το βακτήριο Desulforudis audaxviator αξιοποιεί την ενέργεια του ραδιενεργού ουρανίου 
Ένα είδος βακτηρίου που βρέθηκε να ζει βαθιά στο υπέδαφος αποκαλύπτεται ότι έχει τη μοναδική ικανότητα να αντλεί ενέργεια από τη ραδιενεργό διάσπαση του ουρανίου. Η ανακάλυψη, λένε Αμερικανοί ερευνητές, αφήνει ανοιχτό το ενδεχόμενο ύπαρξης εξωγήινων που τρέφονται με καθαρή ακτινοβολία.
Το μοναδικό βακτήριο, με την ονομασία Desulforudis audaxviator, βρέθηκε να ζει σε ένα παλιό χρυσωρυχείο στη Νότιο Αφρική, σε βάθος 2,8 χιλιομέτρων. «Τράβηξε την προσοχή μου επειδή αντλεί ενέργεια αποκλειστικά από ραδιενεργές ουσίες» λέει o Ντιμίτρα Άτρι, αστροβιολόγος του Διαστημικού Ινστιτούτου Επιστήμης «Blue Marble» στο Σιάτλ. «Ποιος ξέρει αν συμβαίνει το ίδιο με τη ζωή σε άλλους κόσμους;» εικάζει.
Οι περισσότεροι οργανισμοί στη Γη είτε εκμεταλλεύονται το φως του ήλιου για να φωτοσυνθέσουν την τροφή τους, είτε τρέφονται με φωτοσυνθετικούς οργανισμούς. Το Desulforudis audaxviator ανήκει σε μια διαφορετική, σπάνια κατηγορία οργανισμών, οι οποίοι αντλούν ενέργεια απευθείας από ανόργανες χημικές ουσίες του περιβάλλοντος.
Το ουράνιο και άλλα ραδιενεργά στοιχεία που υπάρχουν σε μικρές ποσότητες στον γήινο φλοιό εκπέμπουν ακτινοβολία, η οποία διασπά άλλα μόρια στο έδαφος. Διασπά για παράδειγμα ενώσεις που περιέχουν οξυγόνο και θείο, παράγοντας έτσι θειικά ιόντα, υπεροξείδιο του υδρογόνου και άλλα προϊόντα που διατηρούν αποθηκευμένη χημική ενέργεια.
Αυτή είναι η ενέργεια που αξιοποιεί για την επιβίωσή του το θαυμαστό βακτήριο: απορροφά τα μόρια και τα ιόντα που προκύπτουν, ρουφά την ενέργειά τους και στη συνέχεια τα φτύνει πίσω στο περιβάλλον.
Ο Άτρι υποψιάζεται ότι η ίδια διαδικασία θα μπορούσε να κρατά ταϊσμένα εξωγήινα μικρόβια ακόμα και σε κόσμους που στερούνται ατμόσφαιρας. Τα μικρόβια αυτά θα μπορούσαν να αξιοποιούν όχι την ακτινοβολία της ραδιενεργού διάσπασης, αλλά την ενέργεια των λεγόμενων κοσμικών ακτίνων, μιας βροχής από σωματίδια υψηλής ενέργειας που λούζει τα πάντα στο Διάστημα.
Η Γη διαθέτει μαγνητικό πεδίο που λειτουργεί ως ασπίδα προστασίας για την κοσμική ακτινοβολία. Δεν συμβαίνει όμως το ίδιο με τον Άρη ή άλλα «αφιλόξενα» σώματα του Ηλιακού Συστήματος.
Χρησιμοποιώντας τα διαθέσιμα δεδομένα για την κοσμική ακτινοβολία, ο ερευνητής προσομοίωσε τις συνθήκες σε άλλα ουράνια σώματα, και διαπίστωσε ότι, σε όλους τους πλανήτες εκτός από τη Γη, η συνεχής ροή σωματιδίων από το Διάστημα θα προσέφερε αρκετή ενέργεια για την επιβίωση μικρών, σχετικά απλών οργανισμών όπως τα βακτήρια.
Αν ο Άτρι έχει δίκιο, οι προσπάθειες αναζήτησης εξωγήινης ζωής θα πρέπει να διευρυνθούν, και να συμπεριλάβουν κόσμους που δεν διαθέτουν μαγνητικό πεδίο και θεωρούνταν μέχρι σήμερα εχθρικοί για την υποστήριξη ζωντανών οργανισμών.
Ποιος ξέρει; Βαθιά στο υπέδαφος του Άρη ίσως κρύβεται το εξωγήινο ανάλογο του απίθανου Desulforudis audaxviator.