Το όνειρο του Μεντελέγιεφ

«Ονειρεύτηκα έναν πίνακα στον οποίο όλα τα χημικά στοιχεία έβρισκαν τη θέση που έπρεπε. Όταν ξύπνησα, τον μετέφερα αμέσως σε μια κόλλα χαρτί». 

Έτσι περιέγραψε ο Νμίτρι Μεντελέγιεφ τη γέννηση του σύγχρονου Περιοδικού Πίνακα.

Ήδη από το 1789, ο γάλλος χημικός Αντουάν Λαβουαζιέ είχε προσπαθήσει να κατατάξει σε ομάδες τα χημικά στοιχεία, από τα οποία μόνο τα 33 ήταν γνωστά εκείνη την εποχή.

Ο Νμίτρι Μεντβέντεφ (8 Φεβρουαρίου 1834 - 2 Φεβρουαρίου 1907) έκανε το μεγάλο άλμα τη διετία 1868-1870, όταν ανακάλυψε ότι οι ιδιότητες των χημικών στοιχείων εμφανίζουν μια παράξενη περιοδικότητα. Για παράδειγμα, αν κανείς κατατάξει τα στοιχεία με βάση τον ατομικό αριθμό τους, δηλαδή τον αριθμό των πρωτονίων στον πυρήνα τους, πολλές από τις χημικές και φυσικές ιδιότητες του λιθίου (ατομικός αριθμός 3) επανεμφανίζονται στο νάτριο (11) και ξανά στο κάλιο (19).

Το φαινόμενο αυτό θα έμενε ανεξήγητο μέχρι την ανακάλυψη της δομής του ατόμου, πολύ μετά τον θάνατο του μεγάλου ρώσου χημικού.

Πρακτικά, όμως, η επανάσταση είχε ήδη έρθει. Το 1869, ο Μεντελέγιεφ παρουσίασε την πρώτη βερσιόν του περιοδικού πίνακα όπως τον γνωρίζουμε σήμερα, ο οποίος του επέτρεψε να διορθώσει λάθη στις ιδιότητες χημικών στοιχείων που είχαν ήδη ανακαλυφθεί και, το κυριότερο, να προβλέψει την ύπαρξη άγνωστων τότε στοιχείων.

Η πρόβλεψη αυτή ήταν ο βασικός λόγος που ο Μεντελέγιεφ αναγνωρίστηκε ως πατέρας του περιοδικού πίνακα. O γερμανός χημικός Λόταρ Μέγιερ είχε δημοσιεύσει έναν παρόμοιο πίνακα το 1864, απέτυχε όμως να αφήσει κενές θέσεις για στοιχεία που δεν είχαν ανακαλυφθεί ακόμα, κάτι για το οποίο προνόησε ο Μεντελέγιεφ.

Σήμερα, ο περιοδικός πίνακας έχει εμπλουτιστεί όχι μόνο με τα στοιχεία που προέβλεψε ο Μεντελέγιεφ, όπως το γερμάνιο και το γάλλιο, αλλά και με βαριά στοιχεία που δεν υπάρχουν στη φύση, όπως το πλουτώνιο και το αμερίκιο.

Το 1955, η IUPAC (Διεθνής Ένωση Καθαρής και Εφαρμοσμένης Χημείας) αναγνώρισε ένα νέο, ραδιενεργό στοιχείο με ατομικό αριθμό 101, το οποίο βαφτίστηκε μεντελέβιο προς τιμήν του ρώσου χημικού.