Τα δάκρυα και η χημεία τους

Πώς θα δείχναμε τη λύπη, το θυμό ή την ευτυχία μας εάν δεν υπήρχαν τα δάκρυα ;

Το αλμυρό υγρό που χρησιμεύει για να καθαρίζουν τα μάτια μας έχει και μια άλλη σπουδαία χρησιμότητα : εκφράζει τα συναισθήματά μας. Η πρώτη έκφραση της ζωής είναι το κλάμα, ακριβώς εκείνη η κραυγή που αφήνουν τα νεογέννητα μόλις βγαίνουν στο φως. Έτσι ενεργοποιείται μια σειρά από φυσιολογικές αντιδράσεις, άκρως απαραίτητες για τη ζωή. Όπως είναι, για παράδειγμα, η αναπνοή. Συνάμα, αποτελεί και μια κραυγή βοήθειας μπροστά στην ανησυχία και το φόβο που του προκαλεί η νέα κατάσταση. 

Τα δάκρυα παράγονται συνεχώς σε μικρές ποσότητες από τους δακρυϊκούς αδένες, που βρίσκονται στην εξωτερική πλευρά του κάθε ματιού, ελαφρώς πάνω από το μάτι και κάτω από το βλέφαρο. Τα δάκρυα κατανέμονται ομοιόμορφα σε όλη την μπροστινή επιφάνεια του ματιού, καθαρίζουν και λιπαίνουν το μάτι. Μερικά από τα δάκρυα εξατμίζονται, αλλά τα υπόλοιπα αποστραγγίζονται στη μύτη μέσω του δακρυϊκού πόρου.

Υπάρχουν τρία (3) βασικά είδη των δακρύων :

Βασικά δάκρυα : Στα μάτια των θηλαστικών, ο κερατοειδής χιτώνας συνεχώς διατηρείται υγρός από την έκκριση τους. Λιπαίνουν το μάτι και το βοηθούν να κρατήσει μακριά τη σκόνη. Το δακρυϊκό υγρό περιέχει νερό, λιπίδια, λυσοζύμη (μια χημική ουσία που αναστέλλει την ανάπτυξη βακτηρίων στην επιφάνεια του ματιού), πρωτεΐνες (βλεννίνη, λακτοφερίνη, λιποκαλίνη, λακριτίνη, ανοσοσφαιρίνες), γλυκόζη, νάτριο και κάλιο. 

Το δακρυϊκό υγρό είναι ένα τυπικό σωματικό υγρό με περιεκτικότητα σε αλάτι είναι παρόμοια με το πλάσμα του αίματος. Συνήθως, σε ένα 24ωρο, εκκρίνονται 0,75 έως 1,1 γραμμάρια δακρύων. Το ποσό αυτό μειώνεται με την αύξηση της ηλικίας.

Αντανακλαστικά δάκρυα : Το δεύτερο είδος των δακρύων παράγεται από ερεθισμό στα μάτια από ξένα σωματίδια ή ουσίες, όπως ατμούς κρεμμύδι, δακρυγόνα αέρια ή σπρέι πιπεριού. Αυτά τα αντανακλαστικά δάκρυα προσπαθούν να ξεπλύνουν τις ερεθιστικές ουσίες που μπορεί να έχουν έρθει σε επαφή με το μάτι.

Ψυχολογικά δάκρυα : Η τρίτη κατηγορία δακρύων γενικά αναφέρεται ως κλάμα, είναι αυξημένη δακρύρροια λόγω ισχυρού συναισθηματικού στρες, κατάθλιψης ή σωματικού πόνου. Τα δάκρυα αυτά δεν περιορίζονται μόνο στα αρνητικά συναισθήματα. Πολλοί άνθρωποι κλαίνε όταν νιώθουν ευτυχείς ή από τα γέλια. Στους ανθρώπους, τα συναισθηματικά δάκρυα μπορεί να συνοδεύονται από ερυθρότητα του προσώπου και λυγμούς, βήχα, και μερικές φορές σπασμούς με τη συμμετοχή του άνω μέρους του σώματος. 

Μια πολύ ενδιαφέρουσα ανακάλυψη σχετικά με το περιεχόμενο των δακρύων έγινε από τον Δρ Ουίλιαμ Φρέι, καθηγητή στο Πανεπιστήμιο της Μινεσότα. Αυτός και η ομάδα του ανέλυσαν δύο τύπους δακρύων : τα συναισθηματικά (όπως το κλάμα από μια συναισθηματική αναστάτωση) και αυτά που προκύπτουν από ερεθιστικές ουσίες (όπως το κλάμα από τα κρεμμύδια). Βρήκαν ότι τα συναισθηματικά δάκρυα έχουν υψηλότερα επίπεδα ορισμένων πρωτεϊνών, όπως η εγκεφαλίνη (φυσικό παυσίπονο), μαγγανίου, καλίου αλλά και ορμονών, όπως η προλακτίνη.

Η προλακτίνη, που βρίσκεται σε μεγαλύτερη ποσότητα στις γυναίκες - και ίσως αυτό να εξηγεί το γιατί κλαίνε περισσότερο από τους άνδρες - συνδέεται επίσης με το στρες και το ανοσοποιητικό σύστημα. «Οι χημικές ουσίες που αυξάνονται όταν έχουμε συναισθηματικό στρες χάνονται με τα δάκρυα. Και επειδή το στρες που δεν εκδηλώνεται μπορεί να οδηγήσει σε καρδιακές και εγκεφαλικές ασθένειες, το κλάμα είναι ευεργετικό και για την ισορροπία και για την επιβίωση», επισημαίνει ο καθηγητής Φρέι.

Υπάρχει επίσης η άποψη που λέει πως το κλάμα λειτουργεί ως αναλγητικό, μπορεί να περιορίσει τον πόνο, ωστόσο αυτό δεν έχει ερευνηθεί επαρκώς. Έμμεσα, βέβαια, εξηγείται ως τρόπος έκφρασης που φέρνει πιο κοντά τους ανθρώπους, ψυχικά και σωματικά, και αυτό έχει καταπραϋντική δράση. 

Επιστημονικές ομάδες ετοιμάζονται να χαρτογραφήσουν τον εγκέφαλο για να εντοπίσουν με τη βοήθεια των απεικονιστικών μεθόδων τις περιοχές και τις μεταβολές που πιθανόν να υφίστανται όταν κάποιος κλαίει. Όλοι πάντως οι ερευνητές συμφωνούν πως το κλάμα ως έκφραση συναισθηματικού στρες διαχωρίζει τον άνθρωπο από όλα τα άλλα έμβια όντα.

Όπως το θέτει άλλωστε ο καθηγητής Φρέι, «είναι ένα από εκείνα τα πράγματα που μας κάνουν ανθρώπους». 

► Ακούστε  την άρια του John Dowland "Go crystal tears" (...like to the morning showers, And sweetly weep into thy lady's breast...) (1597)

Πηγή :  wikipedia