Mελιτζάνα : ένα… μούρο με ... νικοτίνη

Είναι λαχανικό, αλλά στη Βοτανολογία ταξινομείται ως μούρο. Παλαιότερα οι Ευρωπαίοι την ονόμαζαν "τρελό μήλο" και πίστευαν ότι προκαλεί λέπρα, παραφροσύνη και δύσοσμη αναπνοή.

Εξαιτίας της πικρής γεύσης της άργησε να χρησιμοποιηθεί στη μαγειρική και μέχρι τον 18ο αιώνα τη χρησιμοποιούσαν ως διακοσμητικό.

Τον 18ο αιώνα καλλιεργούνταν ποικιλίες μελιτζάνας με λευκό ή κίτρινο χρώμα, που έμοιαζαν με αυγά χήνας ή κότας. Έτσι πήρε το όνομα "φυτό-αυγό" (eggplant). Το μεσογειακό της όνομα προέρχεται από την ελληνική λέξη μέλαν (μαύρο) λόγω του σκοτεινού μοβ χρώματός της.

Με την ανάπτυξη όμως ποικιλιών με λιγότερη πικράδα, η μελιτζάνα σύντομα βρήκε το ρόλο της στην μαγειρική και σήμερα αποτελεί ένα από τα χαρακτηριστικότερα λαχανικά του καλοκαιριού. 

Με τα χρόνια η μελιτζάνα μελετήθηκε καλύτερα και απέκτησε εξαιρετικό όνομα και σπουδαία αντιοξειδωτική φήμη. Ωστόσο πάντα θα την κυνηγάει η ρετσινιά ότι περιέχει δύο τοξικές ουσίες που την κάνουν να είναι πικρή : νικοτίνη και σολανίνη.

Συγγενής του… καπνού!

Η μελιτζάνα ανήκει στο γένος Solanum (στρύχνοι) και συγγενεύει με την πατάτα και την ντομάτα. Και τα τρία φυτά περιέχουν την τοξική, δηλητηριώδη ουσία σολανίνη, η οποία δίνει πράσινο χρώμα στις πατάτες. Τα άνθη και τα φύλλα της μελιτζάνας μπορεί να αποβούν δηλητηριώδη, αν καταναλωθούν σε μεγάλες ποσότητες. Άλλος συγγενής της είναι ο καπνός, αφού οι πικροί σπόροι της περιέχουν επίσης νικοτίνη. Η ποσότητα της νικοτίνης που περιέχει η μελιτζάνα θεωρείται η υψηλότερη που συναντάται σε βρώσιμο φυτό (0,01mg/100g). Οι επιστήμονες διευκρινίζουν όμως ότι χρειάζονται περίπου 10 κιλά μελιτζάνες για να αποδώσουν τη νικοτίνη ενός τσιγάρου. Σημαντικό είναι ότι ορισμένοι άνθρωποι παρουσιάζουν σοβαρή αλλεργική αντίδραση είτε στη μαγειρεμένη μελιτζάνα είτε στα φύλλα της.

Αντιοξειδωτική δράση

Η μελιτζάνα φέρεται να έχει πλούσια… τα ελέη, αφού ανάμεσα στα θρεπτικά συστατικά της περιλαμβάνονται βιταμίνες B, C και Κ, κάλιο, ασβέστιο, μαγνήσιο, μαγγάνιο, σίδηρος, χαλκός, φώσφορος, ψευδάργυρος, μολυβδαίνιο, αντιοξειδωτικές ουσίες, φαινολικά οξέα και πρωτεΐνες που συμπληρώνονται με φυτικές ίνες. Έτσι αποκτά αντικαρκινικές και αντιικές ιδιότητες, ενώ βοηθά το καρδιαγγειακό σύστημα να λειτουργεί καλύτερα αποτρέποντας καρδιακές προσβολές και εγκεφαλικά επεισόδια. Ακόμα, ηρεμεί το νευρικό σύστημα χάρη σε μια πληθώρα βιταμινών B, ενώ βοηθά τα έντερα να λειτουργήσουν καλύτερα χάρη στις φυτικές της ίνες. Ωστόσο η πολύτιμη, ισχυρή αντιοξειδωτική ανθοκυανίνη με το όνομα νασουνίνη (nasunin) που περιέχει της χαρίζει τη σπάνια ικανότητα να απαλλάσσει τον οργανισμό από περίσσεια σιδήρου, η οποία μπορεί να δημιουργήσει σοβαρή οξείδωση στον οργανισμό.

Όπως προαναφέρθηκε, η αντιοξειδωτική δράση της επικεντρώνεται στη νασουνίνη Πειράματα σε ζώα έδειξαν ότι η ουσία αυτή προστατεύει τα εγκεφαλικά κύτταρα από την οξειδωτική δράση των ελευθέρων ριζών. Είναι γνωστό ότι οι ελεύθερες ρίζες υπάρχουν και δημιουργούνται από διάφορες αιτίες (άγχος, τροφή, υπεριώδης ακτινοβολία, μόλυνση ατμόσφαιρας κα) στο σώμα μας. Μπορούν και επιτίθενται είτε στην κυτταρική μεμβράνη των κυττάρων (και πιο συγκεκριμένα στο λιπιδικό τους τμήμα) είτε στον πυρήνα αλλάζοντας το γενετικό τους υλικό. Έτσι γίνεται φανερό ότι οποιαδήποτε ουσία που εμποδίζει την καταστροφική δράση των ελευθέρων ριζών αποτελεί ουσιαστικά έναν τύπο 'ασπίδας' του οργανισμού μας. Στα πλαίσια λοιπόν αυτά και η μελιτζάνα ανήκει στην κατηγορία εκείνη των τροφών που πρέπει να καταναλώνονται σε αφθονία καθώς προάγει τον αμυντικό μηχανισμό του σώματός μας κατά της επικίνδυνης δράσης των ελευθέρων ριζών.

Παράλληλα, πειράματα επίσης σε ζώα έδειξαν ότι η κατανάλωση χυμού μελιτζάνας μειώνει τα επίπεδα χοληστερόλης στο αίμα. Μάλιστα βρέθηκε ότι η υποχοληστερολαμική αυτή δράση δεν οφείλεται μόνο στην nasunin, αλλά και σε άλλες ουσίες (κυρίως τερπένια), αλλά και στην καλή περιεκτικότητά της σε διαιτητικέ ίνες, που βρίσκονται στο λαχανικό αυτό. Συνεκτιμώντας και την αντιοξειδωτική της δράση, παράλληλα με την υποχοληστερολαιμική, στοιχειοθετούμε τον καρδιοπροστατευτικό ρόλο της μελιτζάνας που πολλοί επιστήμονες διατείνονται σήμερα.

Πηγές : http://enallaktikidrasi.gr, wikipedia