3 Δεκ 2011

Νικώντας τον πόνο : Ασπιρίνη

     Ο πατέρας της Ιατρικής, Ιπποκράτης, συνιστούσε το μάσημα φλούδας από ιτιά για  ανακούφιση από τον πόνο. 2000 χρόνια αργότερα έγινε δυνατό να απομονωθεί για πρώτη φορά το σαλικυλικό οξύ - η ιτιά στα λατινικά λέγεται salix.
     Η συνθετική παρασκευή του έγινε από το Γερμανό Hermann Kolbe το 1859, χρησιμοποιώντας ως πρώτες ύλες φαινόλη, μεταλλικό νάτριο και διοξείδιο του άνθρακα. Μετά από 14 χρόνια, ο Kolbe επανήλθε και χρησιμοποίησε καυστικό νάτριο αντί για νάτριο, οπότε το κόστος παραγωγής ελαττώθηκε 50 φορές.
   Το σαλικυλικό οξύ είναι άσχημο στη γεύση και προκαλεί ερεθισμό στο στομάχι. Έτσι, δόθηκε προτεραιότητα στην εξουδετέρωση των ανεπιθύμητων ιδιοτήτων και την ενίσχυση των επιθυμητών.
     Πρωτοπαρασκευάστηκε με τη σημερινή μορφή του ακετυλοσαλικυλικού οξέος το 1897 από τους χημικούς F. Hoffmann και H. Dreser, που εργάζονταν στην φαρμακευτική εταιρεία Bayer, και με το εμπορικό όνομα "ασπιρίνη" γρήγορα έγινε το πρώτο σε πωλήσεις φάρμακο στον κόσμο.
     Η ασπιρίνη ανακουφίζει σχετικά μικρούς πόνους, ρίχνει τον πυρετό και εμποδίζει τις φλεγμονές. Η ακριβής δράση της ασπιρίνης έγινε γνωστή πολλά χρόνια μετά την παρασκευή της. Δεν θεραπεύει ο,τιδήποτε προκαλεί πόνο, απλώς παρεμποδίζει την παραγωγή των "αγγελιοφόρων του πόνου", των προσταγλανδινών. Αυτό ανακαλύφθηκε το 1969 από τον Άγγλο John Vane που μοιράστηκε το Νόμπελ Φυσιολογίας με τους  S. Bergstrom και B. Samuelsson, που επίσης είχαν μελετήσει το ρόλο των προσταγλανδινών. Οι προσταγλανδίνες είναι ορμόνες που ρυθμίζουν τη λειτουργία των νεφρών, την κυκλοφορία του αίματος, την αναπαραγωγή και μεταφέρουν τα ερεθίσματα του πόνου μέσω των νευρικών συνάψεων. Υπάρχει μια ολόκληρη ακολουθία αντιδράσεων που οδηγούν στη δημιουργία προσταγλανδινών και η πρώτη είναι η απελευθέρωση ενός πολυακόρεστου οξέος, του αραχιδονικού, από μια κυτταρική μεμβράνη, όταν αυτή διαρραγεί. Η ασπιρίνη παρεμποδίζει τη δράση του ενζύμου που καταλύει αυτή την πρώτη αντίδραση. Έτσι τελικά σταματά η  παραγωγή προσταγλανδινών και ο πόνος δεν "φτάνει" στον εγκέφαλο.
   Από τη στιγμή που παίρνουμε μια ασπιρίνη, περνούν 20 λεπτά έως ότου εισέλθει στο αίμα. Η τροφή εξάλλου επιβραδύνει την απορρόφησή της, ενώ τα υψηλότερα επίπεδα της ουσίας στο αίμα καταγράφονται περίπου 2 ώρες μετά.
   Έχει αποδειχθεί ότι η ασπιρίνη εμποδίζει τη θρόμβωση του αίματος και έτσι μειώνει τον κίνδυνο για στεφανιαίες καρδιακές προσβολές και για εγκεφαλικές συμφορήσεις. Έρευνες έχουν αποδείξει ότι δόσεις ασπιρίνης περίπου 320 mg (χιλιοστά του γραμμαρίου) καθημερινά μειώνουν σημαντικά τον κίνδυνο αυτό.
  Αν και η ασπιρίνη είναι από τα πιο ασφαλή αναλγητικά που υπάρχουν, μπορεί να προκαλέσει γαστρεντερικές διαταραχές και αλλεργικές αντιδράσεις και δεν πρέπει να χρησιμοποιείται από ανθρώπους που εγχειρίστηκαν πρόσφατα, γυναίκες που πρόκειται να γεννήσουν, καθώς και ασθενείς που πάσχουν από άσθμα.
Για το λόγο αυτό έχουν παρασκευαστεί διάφορα υποκατάστατά της. Τα πιο γνωστά είναι η ακεταμινοφαίνη (παρακεταμόλη), που κυκλοφορεί με τα εμπορικά ονόματα Panadol και Depon.
   Πάντως, μακροχρόνιες έρευνες έχουν αποδείξει ότι η απλή ασπιρίνη είναι συγκριτικά το ασφαλέστερο και πιο αποτελεσματικό αναλγητικό - και όχι μόνο.

Δεν υπάρχουν σχόλια: